کامیل مەحمود
دەربارەی مەی و عەرەقیش ئەو برادەرە (مایسمی) قورئانیانە قۆناغبەندی حەرامکردنی ڕەت دەکەنەوەو هاتوون بەمیزاجی خۆیان ئەم ئایەتە پیرۆزەیان مانا کردووە کە لەقۆناغێکدا باس لەکاتی نوێژ و میخواردنەوە دەکات کەپێکەوە نەبن:(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ)، وەک نەریتیان وشەی سەرەکی ناو ئایەتەکەیان دەرهێناوە کە(سکاری)یەو لەناو فەرهەنگی عەرەبیدا گەڕاون و واتایەکیان بۆ دۆزیوەتەوە کە لەگەڵ مەرامەکەی خۆیاندا بگونجێت، ئەویش واتای بێ ئاگایی و بێهۆشیە، واتە وەک ئەوان مانای ئایەتەکە دەکەن ئەگەر بەتەواوی ئاگاو هۆشتان لای خۆتان نەبوو بەهەر هۆیەکەوە بێت نزیکی نوێژ مەکەونەوە.
پاساویشیان بۆ ئەمە وەک دەڵێن: (ئه‌رێ ده‌چێته عه‌قڵی كێ ئه‌و مه‌زنه پیاوانه له (إثم)نه‌گه‌ڕابنه‌وه و خه‌ریكی مه‌شرووب و سه‌رخۆشی بووبن..خودا بناسن و ده‌رهه‌ق به‌و مرۆڤه مه‌زنانه چیتر بوهتان مه‌كه‌ن).
تەماشای ئەم وەسف و سەنا مەرامدارەی ئێرە بکەن لەکاتێکدا هەر خۆیان هەمیشە گومانیان لەسەر عەدل و ڕاستگۆیی ئەو مەزنە پیاوانە دروست کردووە بۆ ڕەتکردنەوەی هەموو ڕیوایاتەکانیان لەپێغەمبەرەوە صلی اللە علیه وسلم!.
ئەوان کۆمەڵێ ئایەتیتریان هێناوە کەوشەی (سکاری)ی تیایەو هەندێک لەو وشانەیان لەسیاقی خۆیدا واتا کردووە ئەگەر مانای سەر خۆشی نەگەیاندبێت و ئامانجەکەی ئەوانی تیابووبێت، بەڵام ئەوانیتریان گێڕاوەتەوە بۆ واتایتری خواستی خۆیان، لەکاتێکدا لەهەموو شوێنەکانیتریشدا وشەکە هەر وەک تەشبیهو لێکچواندنی سەرخۆش هاتوون، بۆ نموونە:(لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ)الحج:۷۲، (يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَمَا هُمْ بِسُكَارَى وَلَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيد)الحج:۲.
دیارە خۆ لێرەشدا هەر تەشبیهەکە بەسەرخۆش و مەیخۆر کراوە، کاتێک ئایەتەکە باسی مەشهەدی قیامەت ئەکات ئەفەرموێ خەڵکەکە وەک سەرخۆش وان لەکاتێکدا کەسەرخۆشیش نین چونکە نەیانخواردووەتەوە، بەڵکو حاڵەکەیان وای لێهاتووە(وماهم بسکاری).
یەکێک لەواقیعیترین مامەڵەی قورئان لەگەڵ مرۆڤدا چۆنیەتی مامەڵەکردنیەتی لەگەڵ سروشت و تواناکانیدا کە لەکاتی تەکلیفدا دۆزەکەی بۆ ئاسایی بکاتەوە نەک لەسەری گران بکات(يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ)البقرة:۱۸٥،(لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا)البقرة:۲۸٦.
ئیتر پێویست بەو خەم و فرمێسکەی ئەم برادەرانە ناکات بۆ ئیمانی سەحابە، چونکە ئەوان پێش ئەوەی باوەڕ بێنن لەناو کۆمەڵگەیەکی ئالوودە بەمەیدا ژیاون و ژینگەکەیان وابووەو نابێتە تەعن لەسەر ئیمانی ئەوان، مامەڵەکردن و چارەسەری ئیدمان و ئالودەبوونیش لەم سەردەمەشدا هەر بەو شێوە تەندروست و زانستیە قۆناغبەندیە دەکرێت کەقورئان پێش ۱٤۰۰ساڵ کردوویەتی، ئێستاش لەنەخۆشخانەکاندا چارەسەری ئالوودەبوون هەر بەقۆناغ و لەژێر چاودێری پزیشکدا دەکرێت، چونکە ئالوودبوون نەخۆشیەو بەهۆی مەی و مادەی هۆشبەرەوە مرۆڤ تووشی دەبێ، قورئانیش هاتووە چارەسەری ئەو نەخۆشیە بکات بەقەدەغەکردنی مەی لەنەخۆشەکە، واتە لەکۆمەڵگە نەخۆشەکە کەپێش ئیسلام تووشی بووە، باشە دەبێت شێوازی حەرامکردنی خواردنی گۆشتی بەراز یان غەیبەتکردن یان قەتڵ وەک مەیخواردنەوە وابێت؟ کە ئەوانەی یەکەم بەیەک قۆناغ و دەستبەجێ حرام کراون، بەڵام مەیخواردنەوەکە چونکە لێگرتنەوەی خێرای بەیەکجار دەرهاوێشتەی خراپی لەسەر تەندروستی مرۆڤەکە دەبێت وەک حەرامکراوەکانیتر قەدەغە نەکراوەو شێوازیتری شێنەیی بۆ بەکارهاتووە، تەنانەت حەرامکردنی سووخۆریش(ربا) وەک مەیخواردنەوە بەقۆناغ حەرام کراوە، سوو سیستمی ئابووری کۆمەڵگەی جاهیلی لەسەر دامەزرابوو بۆیە حەرامکردنی وەک نەخۆشییەکی کۆمەڵایەتی بەرنامەو قۆناغ و حیکمەتی دەویست وەک چۆن چارەسەری نەخۆشیە جەستەیی و دەروونیە مرۆییەکەش بەهۆی ئالوودەبوونەوە قۆناغ و پلان و حیکمەتی دەویست، خوای گەورەش خاوەنی حیکمەتی ڕەهاو موتڵەقە. بۆ قۆناغەکانی تەحریمی مەی سەرنج بدەن:
قورئان یەکەمجار و پێش حەرامکرنی بەئوسلوبی ئامانجداری خۆی پێناس و سرووشتی مەی بەیان دەکات:(يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ)البقرة:۲۱۹. لێرەوە بەشێک لەباوەڕداران وازیان لەمەیخواردنەوە هێنا کە بینییان قورئان دەفەرموێ زیانی لەسوودی زیاترە، پاشان لەقۆناغی دووەمدا وابەستەی کرد بەگەورەترین عیبادەتەوە کەنویژەو فەرمووی بەسەرخۆشی نزیکی نوێژ مەکەونەوە:(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ)، لێرەشدا زۆرێک لەهاوەڵان وازیان لەمەیخواردنەوە هێنا کە زانیان بێ ئاگایان دەکا لەنوێژو یادی خوا، بەناو قورئانییەکان کە بێ ئاگان لەحیکمەت و واقیعبینی قورئان دەڵێن ئەگەر مەبەست لە(سکاری) مەیخواردنەوەو سەرخۆشی بێت هاوەڵان چۆن خۆیان پاراستووەو هەر دەبێ نوێژێکیان فەوتابێت، بۆ نموونە ئەگە دوای نوێژی بەیانی خواردبێتیانەوە تانیوەڕۆ بەری نەداون و نوێژی نیوەڕۆیان فەوتاوە، هەروەها دوای نیوەڕۆش عەسریان فەوتاوەو بۆ نوێژەکانیتریش بەهەمان شێوە، بەڵام لەیادی دەکەن کە مادام قورئان پێشتر زەمی مەیی کردووەو ئێستاش فەرمان دەکا بەسەرخۆشی نزیکی نوێژ مەبنەوە گومانی تیا نییە کە جارێ لەقۆناغی پێشوودا هەندێکیان وازیان لەمەی هێناوەو هەندێکیشیان کەمیان کردووەتەوە، ئێ خۆ ئەولاتر لەم قۆناغەشدا بەشێکیتر واز دەهێنن و ئەوانیتریش خواردنەوەی کەم و سنووردار دەکەن لەبەر نوێژەکانیان، چونکە ئەگەر ئەوە نەکەن کاریگەری خراپی لەسەر نوێژەکانیان دەبێت، مەیخواردنەوەی هاوەڵانیش بەو شێوەیە نەبووە کە بەناو قورئانییەکان وێنای دەکەن هەمیشە سەریان لەناو مەی و عەرەقدا بووبێت، نەخێر ئەوان پێش حەرامبوونیشی بەو قۆناغبەندیە هەندێکیان هەر مەیخۆر نەبوون وەک سروشتی خۆیان یان وەک چاولێکردن و ئیقتیدا بە پێغەمبەر صلی الله علیه سلم کەنەیانبینیوە هەرگیز مەی بخواتەوە.
دوای ئەو زەمینەسازییە تەندروستی و کۆمەڵایەتی و ئایینیە کاتی ئەوە هات کە بەیەکجاری مەیخواردنەوە حەرام بکرێ، چونکە سەرەتا قورئان بەقۆناغ چارەسەری ئالوودبوون و ئیدمانەکەی کرد کەنەخۆشییەکی هەستیارو زۆرجار کوشندەیە و جەستەو دەروونی مرۆڤە مەیخۆرەکەی ئامادەکرد کە ئاسان بتوانێت واز لەمەیخواردنەوە بێنێت و وازهێنانەکەی ئاسەواری خراپی لەسەر تەندروستی نەبێت، کۆتا قۆناغ مەی حەرام کراو خوای گەورە فەرمانی کرد:(يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون)المائدة:۹۰.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق